عرضه اولیه چیست؟

عرضه اولیه در بازار بورس، می‌تواند در مدت زمان کوتاه، سود خوبی نصیب شما کند. اگر شما هم به تازگی وارد این عرصه شده اید یا به طور کلی کنجکاو هستید که درباره مفهوم عرضه اولیه اطلاعات بیشتری بدست بیاورید، در این مقاله با ما همراه باشید تا به زبان ساده و کاملا کاربردی با این مفهوم آشنا شوید.

عرضه اولیه چیست؟

عرضه اولیه سهام، به اولین تجربه عرضه سهام شرکت‌ها در بازار بورس و فرابورس گفته می‌شود. این اصطلاح برگرفته از عبارت انگلیسی initial public offering است. منظور از اولین تجربه شرکت‌ها، شرکت‌های نوپا نیستند. بلکه شرکت‌هایی هستند که توانایی و شرایط لازم برای عرضه سهام در بازار بورس را دارند. معمولا 5 الی 10 درصد از مجموع سهام شرکت در عرضه اولیه عرضه می شود و هر فرد تعداد مشخصی سهام دریافت می کند. البته این مقدار می تواند تغییر کند. شرکت هایی که بهترین موقعیت را برای برآورده کردن الزامات نظارتی دارند، معمولاً در فهرست عمومی قرار می گیرند، در غیر این صورت آنها در فرابورس فعالیت خواهند کرد.
شرکت‌ها برای دستیابی و سهام‌گذاری در بازار بورس، نیازمند دریافت مجوز‌های لازم و تعیین صلاحیت با توجه به تعیین ارزش، تخمین سود، تخمین نرخ بازدهی می‌باشند.

مزایای استفاده از عرضه اولیه

شرکت‌هایی که در عرضه اولیه شرکت می‌کنند باید دارای شرایط مطلوبی برای سرمایه گذاری باشند. این شرکت‌ها با جذب سرمایه و افزایش میزان خرید و فروش سهام در بازار بورس، می‌توانند در مدت زمان کم به سود بسیار عالی دست پیدا کنند. از مزایای این نوع عرضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

دلایل تمایل افراد به عرضه اولیه

امروزه سرمایه گذاری در بورس بسیار سریع‌تر و بهتر از سرمایه گذاری بر روی انواع کالا‌های دیگر مانند طلا، ملک و غیره می‌باشد. اما شرکت در بازار بورس نیازمند اطلاعات کافی در این زمینه است.در ادامه ابتدا شما را با برخی از دلایل تمایل و علاقه افراد به عرضه اولیه آشنا خواهیم کرد.

بازدهی عالی در زمان کوتاه

از مزایای عرضه اولیه این است که سهام با قیمت بسیار پایین عرضه می‌شود و در مدت زمان کوتاه می‌تواند سودآوری داشته باشد، یعنی عرضه اولیه کمترین میزان خطر و ریسک را به خود اختصاص داده‌است. به همین دلیل همیشه استقبال بسیار بالایی از آن می‌شود.
در سال های اخیر نیز عرضه های اولیه به دلیل سودآوری مناسب در کوتاه مدت با استقبال سرمایه گذارانی که به تازگی وارد بازار سرمایه شده اند، مواجه شده است. دلیل اصلی استقبال سهامداران از IPO این است که قیمت سهام در زمان عرضه کمتر از ارزش ذاتی آن است. بنابراین با توجه به تقاضای زیاد برای خرید سهام عرضه اولیه، معمولا قیمت آن در مدت زمان کوتاهی به خوبی افزایش می یابد و مردم از فروش آن سود می‌کنند.
عرضه های اولیه در سال های گذشته عموماً سود خوبی را به همراه داشته اند و به همین دلیل افرادی که به تازگی وارد بازار سرمایه می‌شوند بدون نیاز به تحلیل خاصی از این عرضه ها سهام می خرند.

بهره‌مندی تمام شرکت‌ها از عرضه اولیه

تا پیش از این، سهام اولیه با قیمت ثابت و زمان مشخص عرضه می‌شد، به همین دلیل بسیاری از افراد نمی‌توانستند در عرضه سهام اولیه شرکت کنند. هر شرکت که سریع‌تر سفارش خود را ثبت می‌کرد، اولویت در تخصیص سهام را به‌دست می‌آورد.
بنابراین بسیاری از افراد در خرید سهام اولیه شرکت‌ها شکست می‌خوردند. اما امروزه، روش تخصیص سهام تغییر کرده‌است و به صورتیکه پس از تغییر روش، سهام بین تمام متقاضیان تقسیم می‌شود و اولویت بر اساس زمان ثبت سفارش نیست.
اگرچه در این روش ممکن است به هر کد سهام تعداد سهام کمتری اختصاص یابد. اما خوشبختانه هیچکس از این فرصت بی بهره نمی ماند.

روش‌های عرضه اولیه

برای عرضه اولیه روش‌های مختلف وجود دارند. معمولا دو روش بوک بیلدینگ و حراج از رایج‌ترین و بهترین روش‌های عرضه اولیه هستند. در بخش بعدی درباره ویژگی‌ها و مزایای هر یک از این روشها توضیحاتی ارائه کرده ایم تا شما را با این مفاهیم بیشتر آشنا کنیم.

آشنایی با بوک بیلدینگ

روش بوک بیلدینگ یکی از بهترین روش‌های عرضه سهام، شناخته شده است. در این روش برای ثبت سفارش نیاز به یک الی دو ساعت زمان دارید تا بتوانید با آرامش کامل به ثبت سفارش خود اقدام کنید.
در روش بوک بیلدینگ، بالاترین میزان سهام و قیمت به عنوان کف قیمت شناخته می‌شوند. افراد سهام خود را 5 تا 20 درصد بالاتر از کف مشخص شده و تعداد سهام سفارش می‌دهند و سهم‌ها با توجه به تعداد افراد و سهام، تقسیم‌بندی می‌شوند.
در این روش اولویت با افرادی می‌باشد که به دنبال خرید سهام با بیشترین قیمت هستند. در این روش، تمامی شرکت کننده‌ها می‌توانند از این فرصت سرمایه گذاری بهره مند شوند.

آشنایی با روش حراج

در روش حراج هم بورس، قیمت عرضه اولیه سهام و تاریخ دقیق آن را مشخص می‌کند. شما به عنوان شرکت‌های سرمایه گذار باید در زمان تعیین شده در حراجی حاضر شده و نسبت به خرید آن، اقدام کنید. در این روش اولویت با افرادی می‌باشد که نسبت به خرید سهام و عرضه اولیه، پیشی بگیرند. به خاطر داشته باشید که سفارش ثبت شده شما باید دارای تعداد و قیمت مشخص و محدود باشد.

مراحل خرید عرضه اولیه سهام

مرحله اول: ثبت نام و دریافت کد بورس

کد بورس یکی از الزاماتی است که هرفرد باید آن را داشته باشد. با مراجعه به سامانه سجام و یا کارگزاری های مجاز می‌توانید کد بورسی را دریافت کنید. نام کاربری و رمز ورود بعد از احراز هویت و انتخاب کارگزاری در اختیار شما قرار می‌گیرد. توجه داشته باشید، همراه داشتن مدارک شناسایی از ضروریات است.

مرحله دوم: آگاهی نسبت به زمان عرضه اولیه

زمان عرضه اولیه سهام از طریق رسانه‌ها و اخبار اعلام می‌شود. معمولا کارگزاری‌ها نیز این خدمات را انجام می‌دهند. بهتر است چند روز قبل از زمان عرضه سهام اولیه نسبت به کسب اطلاعات لازم در مورد محدوده زمانی برای ثبت سفارش، محدوده و کف قیمت و سهمیه کد معاملاتی اقدام کنید.

مرحله سوم: براورد سهمیه

هر کد معاملاتی دارای سهمیه مجاز است. اما از آنجایی که تعداد شرکت کنندگان در این مرحله بسیار زیاد است، تعداد سهام اختصاص یافته، کمتر می‌شود. بر این اساس، با توجه به تعداد افرادی که در IPO های قبلی شرکت کرده اند و احتمالاً در عرضه های بعد نیز شرکت خواهند کرد تعداد سهام تخصیص یافته به هر کد سهامی قابل پیش بینی است.

مرحله چهارم

در مرحله آخر، حساب شما باید با میزان تقریبی از سهام پر شده باشد تا بتوانید سفارش درخواستی خود را در زمان مشخص ثبت کنید. می‌توانید از طریق مشاهده پیام‌های ناظر در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس و سامانه کارگزاری و یا پیامک ها و اطلاع رسانی هایی که به شما می‌شود نسبت به اطلاعات مربوط، به عرضه اولیه دسترسی داشته باشید.

عوامل موثر بر قیمت سهام

بعد از انجام فرایند عرضه اولیه، رشد سهام خریداری شده شروع می‌شود. در ابتدای امر، رشد سهام صعودی خواهد بود، اما سهامداران به دنبال فرصت مناسب برای فروش هستند. وجود میزان بالایی از تقاضا و نبود عرضه، باعث افزایش قیمت خواهد شد و بعد از افزایش قیمت، سهامداران نسبت به فروش سهام خود اقدام می‌کنند تا زمانی که عرضه و تقاضا به حد تعادل خود برسد.

زمان فروش سهام

با توجه به ارزش ذاتی سهام می‌توان نسبت به زمان مناسب برای فروش سهام عرضه اولیه اقدام کرد. در این روش، سهام را تا زمان رسیدن قیمت آن به بالای ارزش ذاتی نگهدارید چون نمی‌توان زمان دقیقی برای فروش سهام بیان کرد. این موضوع به عوامل مختلف مانند نقدینگی، خرید عرضه به صورت اعتباری از کارگزاری و تسویه حساب بستگی دارد. در حالت کلی برای اطلاع از زمان مناسب برای فروش سهام بهتر است به موارد زیر توجه کنید:

بازار سهام نیز همانند تمامی بازارهای دیگر دچار رکود، رشد و رونق می‌شود که این کار همیشه ادامه دارد. موقعی که در زمان رکود و نزول، سهام شرکت وارد بورس شود، سرمایه خارج شده و میزان حجم تقاضا برای اولین بار کاهش می‌یابد.
این روزها به دلیل شرایط موجود و جو حاکم در بازار، تعداد روزهای مثبت در میزان عرضه سهام اولیه بسیار کاهش یافته‌است. معمولا با توجه به تحقیقات صورت گرفته، قیمت فروش عرضه اولیه سهام به گونه‌ای است که شرکت کنندگان بتوانند در زمان عرضه اولیه بازدهی خوبی به دست آورند.
شرکت‌هایی که می‌خواهند وارد بورس شوند، می‌توانند با استفاده از نهادهای مالی و یا شرکت‌‌های مشاوری که مورد تایید سازمان بورس هستند، ارزش‌گذاری سهام را انجام دهند. سپس سهامداران با توجه به میزان ارزش سهام بدست آمده، قیمت لازم برای ورود به بورس را ارائه می‌دهند.
بهتر است قبل از ورود به بازار بورس، تحلیل‌های بنیادی در مورد سایت‌های مربوط به سهام انجام دهید تا ارزش واقعی سهام را براورد کنید. همچنین روند فعلی بازار بورس را مورد بررسی قرار دهید. به یاد داشته باشید که در بیشتر مواقع، عرضه اولیه برای سرمایه‌گذاران سود بسیار زیادی دارد اما در برخی موارد اگر بدون اطلاعات کافی وارد این کار شوید بسیار به ضرر شما خواهد بود.

نحوه آگاهی از اخبارمربوط به عرضه اولیه

بهتر است بدانید که اخبار مربوط به عرضه اولیه، 48 ساعت قبل از عرضه اعلام می‌شود. اخبار مربوط به سهام را می‌توانید از طریق سایت بورس اوراق بهادار و یا سایت فرابورس ایران پیگیری کنید. همچنین کارگزاری‌ها نیز اطلاعاتی را در این زمینه در صفحات اینستاگرام و تلگرام خود منتشر می‌کنند.

موارد ذکرشده در آگهی عرضه اولیه

در آگهی مربوط به عرضه اولیه مواردی مانند نام سهام عرضه شده، تعداد سهام، تاریخ دقیق عرضه اولیه، میزان سقف تعهد برای خرید، مدیرعرضه، حداکثر سهام‌ قابل خرید، دامنه قیمت مجاز برای ثبت سفارش ذکر می‌شوند.